Czyli o polskich sferach interesów.
Rok 1916. Od dwóch lat trwa w Europie największy konflikt zbrojny od czasu wojen napoleońskich, który potomni nazwą wielką wojną, a później I wojną światową. Wojna jest prowadzona pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) (w 1917 dołączy USA), a państwami centralnymi, tj. Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. W roku 1914 na froncie wschodnim konflikt rozpoczął się od ataku Rosji na Prusy i później w kierunku Austriackiej Galicji. W 1915 role się odwracają i Rosjanie zostali wyparci. Pod koniec roku front przebiegał od Zatoki Ryskiej przez Baranowicze, Tarnopol, po Kamieniec Podolski na brzegach Dniestru, co oznaczało, że wojskom państw centralnych udało się zdobyć całe terytorium obecnej Polski, Litwy, Łotwy, zachodnią Białoruś i Ukrainę. 2 miliony rosyjskich żołnierzy zginęło lub dostało się do niewoli. Armia austriacka i niemiecka straciła około miliona ludzi. Przyparci Rosjanie nie chcąc powtórzyć błędów organizacyjnych przygotowywali się na ofensywę, która rozpoczęła się w 1916.
Niemcom i Austro-Węgrom coraz bardziej dają się we znaki problemy z pozyskaniem nowych zasobów mobilizacyjnych. Postanowiono sięgnąć po rezerwy okupowanego Królestwa Polskiego, które szacowano na milion potencjalnych żołnierzy. 5 listopada 1916 roku w wyniku konferencji w Pszczynie władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego, pozostającego "w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami." W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii, miały to być ziemie byłego zaboru rosyjskiego. Dokument ten zawierał natomiast sformułowania dotyczące utworzenia armii polskiej. Wikipedia.
I w tym momencie przechodzimy do mapy wydanej z powodu manifestu, którą autor opisywał: Mapka nasza ma w tej doniosłej dla nas chwili za zadanie spopularyzować wiadomości odnoszące się do polskiego etnograficznego stanu posiadania, do polskich sfer interesów, dać obraz stosunków politycznej i wojskowej administracyi ziem polskich, wreszcie, przynajmniej w ogólnych zarysach obraz przebiegu wojny na ziemiach polskich. Wyjaśnienia wymaga omówienie czym są strefy interesu.
– Polski obszar etnograficzny – powiaty, w których na 100 mieszkańców przypada więcej aniżeli 50 Polaków
– Sfera I polskich interesów – powiaty zamieszkałe przez zwyż 20% Polaków, a które wykazują silny rozwój kooperatywy w dzielnicy pruskiej, a pięć razy większą siłę podatkową Polaków od współmieszkających Rusinów w dzielnicy austryackiej. Na Litwie i na Rusi, gdzie spisy ludności mają wartość bardzo małą, zaliczyliśmy do tej sfery te powiaty, w których Polacy i katoliccy Białorusini mają przeszło 50% wyborców do ziemstw
– Sfera II polskich interesów – zaliczono tutaj w austryackiej i pruskiej dzielnicy kilka powiatów ze względów terytoryalnych i gospodarczych, a niepozbawionych także pokaźnej polskiej mniejszości, z tych względów dodanu tu część Spiża i Orawy na Węgrzech. Cztery powiaty gubernii Suwalskiej zaliczono tu tylko ze względów terytoryalnych. Z Litwy i Rusi wydzielono do sfery drugiej te powiaty, w których liczba polskich i katolicko-białoruskich wyborców do ziemstw przenosi 33%.
Porównaj mapę historyczną z mapą google. Użyj suwaka zmiany przezroczystości.
Tytuł: Wojenno-polityczna mapa Polski. Autor: Eugeniusz Romer. Wydawca: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. Miejsce wydania: Lwów. Data: 1916 Język: polski Opis: Skala 1:500000; 32x30cm, Z powodu manifestu z 5 listopada 1916.
Zostaw Komentarz